Tussen zaterdag 25 mei en dinsdag 28 mei heeft PBI Nederland twee Colombiaanse mensenrechtenverdedigers, Ruby en Roviro, ontvangen als onderdeel van een advocacy tour door Europa. Het doel van deze advocacy tour was om aandacht te vragen voor het geweld en gevaar waar hun gemeenschap, de Vredesgemeenschap van San José de Apartadó, al decennialang mee te maken heeft. Tijdens hun verblijf in Nederland spraken Ruby en Roviro met verschillende organisaties en namen ze deel aan de paneldiscussie en filmscreening die op zondag 26 mei plaatsvond. Hieronder leest u meer over de advocacy tour, de mensenrechtenverdedigers, en de advocacy tour.
De Vredesgemeenschap: neutraliteit in een bewogen tijd
De Vredesgemeenschap bevindt zich in de Urabá-regio in het noordwesten van Colombia, en is in 1997 opgericht als reactie op het gewapende conflict in de regio. De Urabá-regio werd toen namelijk al lange tijd geplaagd door geweld en conflict, mede gemotiveerd door de aanwezigheid van nuttige grondstoffen en door de aantrekkelijke ligging in de buurt van de Caribische Zee, de grens met Panama, en het Panamakanaal. In de tijd dat de Vredesgemeenschap werd opgericht waren er verschillende gewapende partijen in de regio: de guerrillagroep FARC (Revolutionare Strijdkrachten van Colombia), verscheidene paramilitaire groepen, en het Colombiaanse leger. Het conflict kenmerkte zich door de hoge graad van geweld, en door de vele burgerslachtoffers die vielen als gevolg van aanvallen tussen de gewapende partijen, maar ook als gevolg van aanvallen op de bevolking. Het conflict leidde voor vele burgers in de regio tot gedwongen ontheemding.
De Vredesgemeenschap van San José de Apartadó (in het Spaans: la Comunidad de Paz de San José de Apartadó) werd in 1997 opgericht door boeren uit verschillende dorpen die niets te maken wilden hebben met het gewapende conflict dat zich om hen heen afspeelde. De gemeenschap verklaarde zichzelf neutraal in het conflict, en verwierpen de aanwezigheid van gewapende groepen in hun gebied. Wat ze wilden was een manier om hun bestaanszekerheid te garanderen, zonder dreiging van geweld en aanvallen, en zonder de onzekerheid van ontheemding. Hun neutraliteit werd echter niet als neutraliteit opgevat; de guerrillagroepen zagen de neutraliteit van de Vredesgemeenschap als een teken dat zij achter de paramilitaire groepen stonden, en andersom zagen de paramilitaire groepen hun neutraliteit als teken dat de Vredesgemeenschap achter de guerrillagroepen stond. Kort na de oprichting van de Vredesgemeenschap begon dan ook het geweld tegen de gemeenschap, wat tot de dag van vandaag nog aanhoudt.
In de 27 jaar sinds de oprichting van de Vredesgemeenschap, zijn meer dan 300 leden van de gemeenschap gedood. De geschiedenis en het bestaan van de gemeenschap wordt gekenmerkt door aanvallen op hun leden, en door verschillende massamoorden. Onderzoek naar deze aanvallen vindt nauwelijks tot niet plaats, en als gevolg hiervan blijven de daders ongestraft. De meest recente tragedie vond op 19 maart van dit jaar plaats, waarbij de 14-jarige Edinson en 30-jarige Nallely om het leven zijn gebracht. Ook hiernaar blijft onderzoek uit, en is er nog geen duidelijkheid over wie achter de moorden zit.
Advocacy tour: voor mens en milieu
Het aanhoudende geweld, de gedwongen verdwijningen en ontheemding staan verbonden met mijnbouwprojecten in Urabá. Vandaag de dag blijven naast het leger ook nog steeds paramilitaire groepen actief in het gebied. Deze paramilitairen worden ingehuurd door mijnbouwbedrijven die willen garanderen dat hun projecten door kunnen blijven gaan. De paramilitaire groepen worden ingezet om bijvoorbeeld verzet tegen deze projecten te onderdrukken. Verzet tegen de mijnbouwprojecten komt doordat deze projecten schade aan mens en natuur aanrichten, en bijdragen aan de dreiging van ontheemding.
De Vredesgemeenschap, welke een boerengemeenschap is en voor inkomsten afhankelijk is van het verbouwen van cacao, ondervindt dus twee niveaus van gevaar: direct, fysiek gevaar voor hun levens, en het onderliggende gevaar van gedwongen ontheemding en schade aan hun land. Milieuverdediging is daarom direct verbonden aan mensenrechtenverdediging. Tijdens hun advocacy tour besteedden de twee mensenrechtenverdedigers, Ruby en Roviro, daarom aandacht aan de activiteit van mijnbouwbedrijven, het aanhoudende geweld, de straffeloosheid en het gebrek aan onderzoek door de regering.
Ruby was tussen 2015 en 2021 lid van de interne raad van de Vredesgemeenschap. Ook heeft zij als vertegenwoordiger van de Vredesgemeenschap meegedaan met de Global Campus in Portugal en de Universidad Campesina in Colombia. Roviro is momenteel lid van de interne raad, en lid van het communicatie en administratie team. Het doel van hun advocacy tour is om de huidige situatie van de Vredesgemeenschap zichtbaar te maken, wat betekent dat zij aandacht willen wekken voor o.a. de aanvallen, aanslagen, bedreigingen, straffeloosheid, gedwongen ontheemding, en de rol van mijnbouwbedrijven, paramilitaire, en de Colombiaanse regering en het leger hierin.
De advocacy tour begon op zondag 26 mei met een filmscreening en paneldiscussie. Dit was een publiek evenement georganiseerd door PBI en Shelter City. De film die getoond werd, Chocolate de Paz (Chocolade van Vrede), is een korte documentaire over de Vredesgemeenschap en toont het verhaal van de gemeenschap, hun cacaoteelt, en de bedreigingen en gevaren die zij ondervinden. Na de film vond een paneldiscussie plaats, waar het publiek de kans kreeg om vragen te stellen aan Ruby en Roviro, wie meer vertelden over hun ervaringen in de Vredesgemeenschap en het probleem van straffeloosheid.
Op maandag vond er een meeting met Kerk in Actie plaats. Hier deelden Ruby en Roviro over de geschiedenis en huidige realiteit van de Vredesgemeenschap, en legden zij onder andere meer uit over de problemen met mijnbouw, landrechten en de verdediging van land- en mensenrechten. Verder wilden Ruby en Roviro op maandag een Lush-winkel bezoeken, om meer te leren over de impact die de Vredesgemeenschap als cacaoproducent heeft op het bedrijf. Lush koopt namelijk al sinds 2010 cacao van de Vredesgemeenschap, wat vervolgens gebruikt wordt om de cacaoboter te maken die nodig is voor verscheidene producten. Eén van deze producten is een crème met de naam ‘Peace’, ter ere aan de Vredesgemeenschap. Zowel Ruby als Roviro kregen een exemplaar van deze crème mee.
Op dinsdag stonden er twee meetings op het programma. In de ochtend was er een meeting met het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Directie van Multilaterale Instellingen en Mensenrechten. Tijdens deze meeting deelden Ruby en Roviro meer over de huidige situatie in de Vredesgemeenschap en de rol van de Colombiaanse regering, het leger, de paramilitairen, en mijnbouwbedrijven.
Deze meeting gaf Ruby en Roviro de kans om duidelijk te maken wat de Vredesgemeenschap van de internationale gemeenschap nodig heeft. Zo vroegen ze onder andere om het opvoeren van internationale druk op de regering van Colombia om onderzoek uit te voeren naar het geweld waar de gemeenschap al sinds de oprichting mee te maken heeft, om zo te helpen een eind te maken aan het probleem van straffeloosheid. Ze gaven ook aan dat het vergroten van internationale zichtbaarheid van de Vredesgemeenschap cruciaal is, bijvoorbeeld door het delen van hun verhaal of door het plannen van openbare bezoeken met ambassades.
Ook benadrukten Ruby en Roviro hoe belangrijk het voor de Vredesgemeenschap is dat organisaties zoals PBI hun werk kunnen blijven uitvoeren, omdat de beschermende begeleiding voor de Vredesgemeenschap een cruciaal onderdeel in hun veiligheid is. Aangezien de gemeenschap geweld en wapens afwijst, is dit soort begeleiding en aanwezigheid namelijk één van de weinige veiligheidsmechanismes die het momenteel ter beschikking heeft.
In de middag vond er een meeting met BothENDS plaats. Hier lag de focus voornamelijk op de problemen die de mijnbouwbedrijven veroorzaken, en de gevaren die hun aanwezigheid tot gevolg heeft. Zo benoemden Ruby en Roviro onder andere het probleem dat vele mijnbouwvergunningen al gegeven zijn aan bedrijven, en de onzekerheid die dit met zich meebrengt voor de Vredesgemeenschap en hun land.
Al met al was de advocacy tour voor velen een mogelijkheid om meer te leren over de Vredesgemeenschap, en voor Ruby en Roviro een mogelijkheid om hun verhaal te delen, zichtbaarheid van de situatie van de gemeenschap te vergroten, en connecties te maken om het steunnetwerk van de gemeenschap uit te breiden. Op dinsdagavond kwam het Nederlandse deel van de advocacy tour tot een eind, en reisden Ruby en Roviro door naar Genève.
PBI Nederland is blij Ruby en Roviro te hebben kunnen steunen tijdens de advocacy tour.
De advocacy tour is mede mogelijk gemaakt dankzij bijdrage van Lush, Stichting Haëlla en het VFonds.