De structurele schending van mensenrechten is voor velen wereldwijd nog altijd dagelijkse realiteit. Zo ook voor de twee mensenrechtenverdedigers uit Indonesië die PBI-Nederland van 6 december 2023 tot 12 december 2023 mocht ontvangen. De twee mensenrechtenverdedigers zetten zich in voor West-Papoea. Ontheemding, gebrek aan onderwijs, vrijheid van expressie, ondervoeding en mijnbouw zijn kwesties waar de journaliste en de activist zich onder andere hard voor maken. Wegens hun veiligheid mogen hun namen niet genoemd worden. In dit artikel noemen we hen daarom Ataf en Jup. Ataf is een inheemse mensenrechtenverdediger uit West-Papoea en journaliste die schrijft over kwesties gerelateerd aan gender gerelateerd geweld, economische emancipatie, milieubehoud en militarisering. Jup is een activist die onderzoek doet, rechtszaken voert en campagnes opzet om het land en de rechten van inheemse volken te beschermen.
Gebrek aan onderwijs
Een van de schrijnende kwesties die speelt is het gebrek aan onderwijs. Duizenden kinderen kunnen niet naar school, onder meer doordat zij en hun ouders ontheemd zijn en daardoor hun inkomstenbron verliezen en vervolgens de educatie niet kunnen betalen. Een andere reden is het tekort aan docenten die voor een langere periode les kan geven. De mensenrechtenverdedigers uitten hun bezorgdheid om de volgende generatie. Door het gebrek aan educatie en de daaraan gerelateerde kennis en vaardigheden, vrezen zij dat deze generatie beperkte baankansen heeft, met alle gevolgen van dien. De overheid lijkt zich bovendien niet bezig te houden met de negatieve lange termijn gevolgen van deze onderwijssituatie. De vraag is hoe zij deze gevolgen in de toekomst gaan oplossen. Vluchtelingen die door Ataf geïnterviewd waren gaven aan dat de overheid hen nergens bij helpt, noch met betrekking tot de onderwijssituatie, noch met het verkrijgen van voedsel.
Ontheemding door landroof
Momenteel zijn landroof, mijnbouw en de inwinning van palmolie structurele problemen in West-Papoea. Internationale investeerders komen in het land en zetten het leger in om land te kunnen innemen voor hun mijnbouw -en palmolieprojecten. Veel land is inmiddels verloren gegaan. De situatie is schimmig, omdat de lokale, en over het algemeen arme bevolking verleid wordt hun land in ruil voor geld te verkopen. Bovendien zijn er ook Papoease leiders die de bedrijven steunen. Meer informatie is nodig om erachter te komen wie de betrokkenen zijn en waar het geld vandaan komt. Omdat de verwoesting van de natuur ook volgende generaties treft, speelt ook hier het generationele probleem een rol. Ataf geeft aan dat vrouwen als verdedigers en beschermers van de bossen hierin een belangrijke rol spelen. Vrouwen worden echter gemarginaliseerd en krijgen structureel een lager inkomen.
Onderdrukking
In een van de dorpen is een basisschool in beslaggenomen om te dienen als legerbasis. Deze basisschool kan hierdoor niet meer gebruikt worden om onderwijs te geven. De lokale bevolking voelt zich door de militairen die hier standhouden bedreigd, doordat hen dagelijks gevraagd wordt waar zij naartoe gaan, ondanks dat zij zich over hun eigen land verplaatsen. Vreedzame demonstraties van studenten en lokale activisten worden door de politie bovendien hardhandig stopgezet. Hiervoor wordt ook traangas ingezet. De situatie zorgt er door het hele land voor dat de lokale bevolking bang is naar buiten te gaan en anderen te ontmoeten. Verder is Ataf als journaliste slachtoffer van terreur en intimidatie en ze is daarnaast moeilijk in staat afgelegen gebieden te bereiken door gebrek aan geld, en heeft moeilijk toegang tot conflictgebieden doordat het leger in elk bedrijf aanwezig is. Bij berichtgeving over slachtoffers van geweld door het leger, werd de krant waarvoor zij werkt soms wel tot een week, en in een enkel geval zelfs een maand uit de lucht gehaald.
Advocacy tour
Tijdens hun verblijf in Nederland hadden Ataf en Jup een vol en gevarieerd programma. Op woensdagavond kwamen ze per trein aan in Utrecht voor de laatste etappe van hun advocacy tour in Europa, na bijna twee weken van bijeenkomsten met PBI-collega’s in andere landen.
Organisaties
Op donderdagochtend gingen we meteen vroeg op pad voor de eerste afspraken in Amsterdam, met IUCN Nederland en ActionAid. Daar deelden Ataf en Jup meer gedetailleerde informatie over de actuele situatie in hun land. Zij legden uit hoe buitenlandse bedrijven, met toestemming of op uitnodiging van de overheid, door hun activiteiten ter plaatse bijdragen aan het vernietigen van de natuurlijke leefomgeving van vele mensen. Ataf vertelde ook over de huidige situatie van ontheemden in verschillende delen van het land en over de moeilijkheden die zij ervaren in hun dagelijks leven. Ook de verwevenheid van het leger met de buitenlandse investeerders kwam aan bod in het gesprek. Verder werd de situatie rondom het gebrek aan vrijheid van meningsuiting besproken, die bijvoorbeeld tot uiting komt in politiegeweld tegen vreedzame demonstraties. Ataf legde ook uit dat regelmatig het internet wordt afgesloten wanneer er politieke problemen zijn in het gebied, en dat de pagina van de krant waarvoor zij schrijft voor meerdere dagen uit de lucht is gehaald na berichtgeving over mensenrechtenschendingen. Tot slot benadrukten Ataf en Jup dat steun niet alleen in de vorm van geld nodig is, maar juist ook op allerlei andere manieren mogelijk is. Bijvoorbeeld door middel van uitwisseling van kennis, ervaringen, tips en contacten.
In de middag reisden we met Ataf en Jup door naar Den Haag voor een ontmoeting met een senior beleidsmedewerker en regionaal coördinator op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Naast de eerdergenoemde onderwerpen werd hier ook specifiek aandacht besteed aan de moeilijkheden waar Ataf in haar werk als journalist mee te maken heeft. Voorbeelden hiervan zijn het verkrijgen van toegang tot bepaalde gebieden voor verslaggeving of de angst die mensen ervaren om open te praten hun situatie. Ataf verweest ook naar de constante monitoring door het leger, ook voor journalisten.
Andere onderwerpen die aan bod kwamen waren de belangrijke rol van vrouwen in de samenleving en de desinformatie door media. Ook legden Jup en Ataf uit dat er een algemeen gebrek aan kennis over de geschiedenis en politieke situatie in de regio bestaat, in het land zelf en in de rest van de wereld. Zij benadrukten dat het van essentieel belang is om meer bekendheid en bewustzijn te creëren – niet in de laatste plaats in Nederland en de rest van Europa – over de situatie daar, en hoe dat direct te maken heeft met bedrijven en investeringen voor grondstoffen vanuit Europa.
Ataf en Jup hadden een aantal specifieke actiepunten voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo benadrukten zij dat er meer aandacht nodig is van Europese overheden voor de veiligheid van mensenrechtenverdedigers. Daarnaast riepen ze op om actief in te zetten op aansprakelijkheid van het leger, ook met betrekking tot buitenlandse investeringen. Een aantal van de grootste investeerders komen namelijk uit Europa. Ataf en Jup benadrukten dat het belangrijk is dat deze bedrijven werken met respect voor natuur, milieu en mensenrechten. Achter al het militaire geweld en de militarisering spelen economische en zakelijke belangen, legden zij uit.
De hierboven genoemde onderwerpen kwam ook aan bod in bijeenkomsten op het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) in Leiden en met een gezelschap van diverse organisaties en personen in Nederland. Ook gaven Ataf en Jup een presentatie aan studenten van de Universiteit Utrecht in een bijeenkomst medegeorganiseerd door de studentenvereniging van Amnesty.
PBI-evenementen
Tijdens hun week in Nederland namen Ataf en Jup ook actief deel aan twee evenementen die door PBI werden georganiseerd. Op zaterdag 9 december vond de PBI Insight Day plaats, een dag waarin deelnemers de organisatie PBI en haar werkwijze beter konden leren kennen. Als onderdeel daarvan gaven Ataf en Jup een presentatie over hun werk, de situatie in hun land, de uitdagingen waarmee ze te maken hebben en hoe Nederland hiermee verbonden is. Lees meer over deze dag in dit artikel: A recap of the PBI Insight Day | Peace Brigades International
Op zondag 10 december was de internationale dag van de mensenrechten, dat dit jaar in het thema stond van 75 jaar sinds de Verklaring van de Rechten van de Mens. Ter gelegenheid daarvan vond in Bibliotheek Neude een programma plaats waarbij diverse initiatieven in Utrecht gerelateerd aan mensenrechten zich konden presenteren. In de avond organiseerde PBI een paneldiscussie over milieurechten, waarbij Ataf en Jup samen met de toenmalige Shelter City-gast Mona in het panel zaten. Lees hier verder voor een verslag van deze dag: Looking back at International Human Rights Day | Peace Brigades International
Tot slot zijn Ataf en Jup ook geïnterviewd door Amnesty International voor het blad Wordt Vervolgd. Het artikel, waarin de problematiek in West-Papoea verder wordt belicht, is eveneens te lezen op hun website.
Atafs en Jups hoop voor de toekomst is dat er meer bewustwording over en steun is voor de situatie in West-Papoea.
Deze advocacytour is mede mogelijk gemaakt door de bijdrage van Vfonds, Lush en Haëlla