Van 28 november tot 1 december hadden wij als PBI Nederland het genoegen om de Hondurese mensenrechtenverdediger Rocío Walkiria Reyes te verwelkomen tijdens haar tour door Europa. Rocío Walkiria Reyes is een jonge mensenrechtenverdediger uit Honduras met een indrukwekkende staat van dienst binnen mensenrechtenorganisaties. Naast haar rol als sociocultureel antropoloog en feminist werkt ze op het gebied van monitoring bij het Hondurese Centrum voor de Bevordering van Gemeenschapsontwikkeling (CEHPRODEC). Dit centrum, opgericht in 1991, heeft als doel voedsel- en landsoevereiniteit van plattelandsfamilies in Honduras te bevorderen. Sinds 2009 richt CEHPRODEC zich echter ook op de verdediging van mensenrechten, met name van inheemse gemeenschappen die te maken hebben met ontheemding, milieuvervuiling en schendingen van hun soevereiniteit door de onteigening van gemeenschappelijke goederen door multinationale bedrijven.
Sinds 2002 heeft de Hondurese regering mijnbouwconcessies verleend aan buitenlandse bedrijven, voornamelijk voor open-pit mijnbouw. Dit heeft ernstige gevolgen gehad voor de gezondheid van gemeenschappen, terwijl er nauwelijks toezicht werd gehouden op naleving van de Hondurese wetgeving. CEHPRODEC houdt daarnaast toezicht op de productie van waterkrachtenergie en de impact van monoculturen, zoals Afrikaanse oliepalmen en genetisch gemodificeerde maïs. Het overheidsbeleid is beperkend, mist transparantie en belemmert de toegang tot het Escazú-akkoord. Dit akkoord is het eerste internationale milieuverdrag in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied. Hondurese milieuactivisten lopen voortdurend gevaar en worden geconfronteerd met vervolging en zelfs moorden, zoals in de recente zaak van Juan López in september 2024. Multinationals verbergen vaak hun identiteit achter lokale bedrijven, waardoor hun praktijken moeilijk te traceren zijn.
CEHPRODEC staat voor de uitdaging om gemeenschappen te organiseren en internationale ondersteuningsnetwerken op te bouwen. Vaak wordt echter niet de gewenste impact bereikt door beperkte tijd en middelen. De Hondurese regering ondersteunt open-pit mijnbouw, wat de situatie verder verslechtert.
Donald Hernández, advocaat en directeur van CEHPRODEC, geeft aan dat de Hondurese regering pas handelt wanneer de internationale druk groot is. De situatie van mensenrechtenverdedigers is geëvolueerd van het beschermen van voedselzekerheid naar het verbergen van vervolgden. Gemeenschappen ondervinden moeilijkheden bij het volgen van juridische procedures door een gebrek aan kennis van juridische instrumenten. In veel gevallen worden ze gedwongen hun land te verlaten.
De internationale gemeenschap speelt een cruciale rol bij het beschermen van kwetsbare gemeenschappen in Honduras, omdat er lokaal onvoldoende capaciteit is om de economische macht van multinationals het hoofd te bieden. De advocacy tour van Rocío door Europa draagt bij aan het creëren van internationale solidariteit, essentieel om aandacht te vragen voor de risico’s waarmee mensenrechtenverdedigers worden geconfronteerd. Organisaties zoals PBI vervullen hierin een onmisbare rol door bescherming en begeleiding te bieden.
Rocío’s inzet voor mensenrechten en haar toewijding aan het versterken van kwetsbare gemeenschappen maken haar tot een inspirerend voorbeeld voor velen.
De Advocacy Tour
In Nederland begon de advocacy tour op donderdag met het bijwonen van het discussiepanel ‘The Feminist Green Transition’, georganiseerd door WO=MEN. WO=MEN is een platform dat een groeiende en unieke groep organisaties en individuen samenbrengt om aandacht te vragen voor de ongelijke machtsdynamiek tussen mannen en vrouwen wereldwijd. Deze ongelijkheid wordt niet alleen beschouwd als een schending van mensenrechten, maar ook als een barrière voor duurzame ontwikkeling.
Het panel richtte zich op de feministische benadering van de groene transitie: hoe de overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie iedereen raakt en wat dit betekent voor economieën, samenlevingen, de arbeidsmarkt, het milieu en de rechten en kansen van vrouwen wereldwijd. Rocío bracht als mensenrechtenverdediger haar expertise in, met de nadruk op extractivisme en de bescherming van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers.
Na afloop volgde een afspraak met Anna Hengeveld van ActionAid, een internationale vrouwenrechtenorganisatie die zich inzet voor een rechtvaardige wereld met een leefbare omgeving en eerlijke economie.
Daarnaast gaf Rocío een gastlezing aan de Universiteit Utrecht. Hierbij waren verschillende deelnemers aanwezig, waaronder leden van de Ubuntu-vereniging (gericht op conflictstudies en mensenrechten), rechten- en milieurechtenstudenten en geïnteresseerden in community support en ontwikkeling in de context van extractivisme. Rocío benadrukte de behoefte aan structurele verandering en het gebrek aan bescherming van de rechten van gemeenschappen. Ze lichtte toe hoe conflicten leiden tot ontheemding, bedreigingen voor gemeenschapleiders, moorden op activisten en de extra kwetsbaarheid van vrouwelijke leiders.
Toch wees ze ook op de kleine successen die zijn behaald, zoals de implementatie van eigen watersystemen in enkele gemeenschappen. De principes van milieurechten beschermen het recht van gemeenschappen op raadpleging wanneer extractieve projecten hun levenskwaliteit aantasten. Rocío benadrukte haar passie om door te gaan, ondanks de uitdagingen die worden veroorzaakt door de politieke situatie in Honduras. De dictatuur en de wisseling van regeringen hebben een negatieve invloed op de bescherming van gemeenschappen. Bovendien blijft de impuniteit voor criminaliteit en mensenrechtenschendingen een grote uitdaging.
Tot slot had Rocío, na haar vertrek uit Nederland, een online meeting met SOMO, het Centrum voor Onderzoek naar Multinationale Ondernemingen. SOMO onderzoekt onder meer de impact en de mechanismen achter onrechtmatige bedrijfspraktijken. Zij streven naar een duurzame en eerlijke wereld waarin publieke belangen boven bedrijfsbelangen staan.
