Tussen 22 en 25 mei 2022 heeft PBI Nederland mensenrechtenverdedigers Gloria Orceú en Carlos Morales ontvangen in Nederland als onderdeel van een Europese speakertour, waarin zij de noodzaak van hun werk als mensenrechtenverdedigers delen met overheden en NGO’s. Zij maken deel uit van de organisaties CAHUCOPANA en Interkerkelijke Commissie voor Gerechtigheid en Vrede, afgekort JyP. Deze mensenrechtenorganisaties worden door PBI Colombia begeleid. Gedurende twee weken reisden zij naar zes landen om hun belangen te behartigen en lobby te voeren. In Nederland spraken zij o.a. met Ministerie van Buitenlandse Zaken, Both ENDS en Amnesty International.
Mensenrechtenverdediger Gloria Orceú en Interkerkelijke Commissie voor Gerechtigheid en Vrede
Gloria Orceú is een ervaren mensenrechtenverdediger uit het plattenlandsgebied in het departement Cauca in Colombia. In 2003 verbond Gloria Orceú zich aan de Interkerkelijke Commissie voor Gerechtigheid en Vrede. Vanuit haar werk als mensenrechtenverdediger ondersteunt ze initiatieven op het gebied van bescherming van leven, (grond)gebied, en bekrachtiging van rechten. Deze rechten worden ontwikkeld door gemeenschappen van boeren, inheemse mensen, afro-Colombianen, vrouwen, jongeren en slachtoffers in gebieden waar de Commissie aanwezig is. Ook neemt ze de rol in van vertegenwoordiger in samenwerking met sociale, vrouwen- en milieuorganisaties op zowel regionaal als nationaal niveau. De Interkerkelijke Commissie voor Gerechtigheid en Vrede (in het Spaans afgekort als JyP) waar Gloria Orceú onderdeel van is, is een non-gouvernementele organisatie voor de verdediging van mensenrechten in Colombia. JyP begeleidt al meer dan drie decennia lang Afro-Colombiaanse, inheemse en mestizo personen en organisatieprocessen in zowel landelijke als stedelijke gebieden die zijn getroffen door het conflict en geweld. De organisatie is aanwezig in de gebieden Chocó, Cauca, Valle del Cauca, Meta en Putumayo, en ondersteunt daar lokale gemeenschappen bij het opeisen van hun economische, sociale, culturele, milieu, burgerlijke en politieke rechten tegenover de staat en private actoren. Daarnaast voert JyP activiteiten uit die gericht zijn op het faciliteren van dialoog en verzoening tussen slachtoffers en verantwoordelijken van mensenrechtenschendingen en zet zich in op garanties zodat het geweld zich niet herhaalt.
Mensenrechtenverdediger Carlos Morales en CAHUCOPANA
Carlos Morales is boerenleider van het platteland. Opgroeiend in een gezin van mensenrechtenverdedigers treedt hij in de voetsporen van zijn vader. Sinds 16 jaar is hij mensenrechtenverdediger bij Cahucopana waar hij momenteel ook de huidige voorzitter van is. Cahucopana zet zich sinds 2004 onophoudelijk in om mensenrechtenschendingen aan de kaak te stellen. Daarnaast zet het zich ook in om de boerenbevolking te versterken en coördineren ter verdediging van het gebied. De organisatie bedient meer dan 3000 mensen in noordoost Antioquia. Door de aard van haar werkzaamheden is Cahucopana één van de organisaties die het meeste risico loopt in Antioquia. Hoewel niet effectief uitgevoerd, heeft de organisatie onderscheid makende collectieve maatregelen toegekend gekregen door de Nationale Beschermingseenheid (UNP). Dit is vanwege het feit dat meerdere leden het slachtoffer zijn geweest van gedwongen verdwijning(en), buitengerechtelijke executies, misdrijven tegen seksuele vrijheid, gedwongen verplaatsing, marteling en vervolging, naast andere ernstige mensenrechtenschendingen. Naast nationale beschermingsmechanismen is Cahucopana sinds 2018 begunstigde van voorzorgsmaatregelen van de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Rechten van de Mens (CIDH). Bovendien is de organisatie in 2019 aangemerkt voor collectieve reparatie door de Eenheid van Integrale Aandacht en Herstel voor Slachtoffers, om schade te vergoeden die is geleden tijdens het conflict. Door zijn erkende werk op het gebied van mensenrechtenverdediging heeft Carlos Morales te maken met ernstige risico’s. Hij zag zich gedwongen uit te wijken naar de stad Barrancabermeja (departement Santander) en beschikt sinds 2013 over gewapende bewaking en een geblindeerd voertuig, toegekend door de Nationale Beschermingseenheid (UNP). Desalniettemin was hij in 2015 slachtoffer van een juridische mise-en- scène en werd hij gedurende acht maanden gevangengehouden, totdat een rechter zijn proces nietig verklaarde. Op 27 februari 2022 werd in de stad Barrancabermeja een aanslag gepleegd op hem, terwijl hij met zijn echtgenote en minderjarige zoon onderweg was op een motor.
Komst van de mensenrechtenverdedigers naar Nederland
Begin mei vond de aftrap van de speakertour plaats in Duitsland. Met een volgende stop in Noorwegen kwamen de mensenrechtenverdedigers Gloria Orceú & Carlos Morales eind mei aan in Nederland. In Europa brachten ze drie punten onder de aandacht. Namelijk, een juiste implementatie van het vredesakkoord, de presidentsverkiezingen in Colombia (welke halverwege hun verblijf plaatsvond op 29 mei) en afsluitend de bescherming van mensenrechtenverdedigers. Tijdens de vergadering met het Ministerie van Buitenlandse Zaken werd de nadruk gelegd op de rol van de internationale gemeenschap, deze heeft de diplomatieke kracht om druk te zetten op de Colombiaanse overheid en kan daardoor invloed uitoefenen op het implementeren en monitoren van het vredesakkoord. Het belang dat deze ontmoeting met zich meedraagt is dat beleidsmedewerkers stemmen te horen krijgen direct uit het veld wat bijdraagt aan een meer holistische beeldvorming. De ontmoeting met Both ENDS was een van horizontale kennisuitwisseling. Tijdens het gesprek werd er aandachtig geluisterd naar de huidige situatie waar de mensenrechtenverdedigers zich in bevinden en gekeken hoe Both ENDS met hen kan samenwerken in Colombia. Afsluitend namen zij ook deel aan de filmscreening georganiseerd door PBI Nederland die op dat moment een Mexicaanse mensenrechtenverdediger voor het Shelter City programma hostte. De avond stond in het beeld van LGBTQ+ rechten in Mexico. Daarnaast gaf het Gloria Orceú & Carlos Morales een moment van ontspanning tijdens hun druk programma.
Implementatie vredesakkoord, presidentsverkiezingen en bescherming verdedigers
Gloria Orceú & Carlos Morales hebben hun kennis en ervaringen gedeeld met het ministerie van Buitenlandse Zaken, Both Ends, en Amnesty International. Tijdens de gesprekken zijn ze dieper ingegaan op de gevaarlijke situatie in Colombia. Deze staat op scherp door de presidentsverkiezingen die plaatsvonden op 29 mei. Tijdens de tour door Europa zetten ze in op een goede implementatie van het vredesakkoord dat in 2016 is gesloten. Dit betekent onder andere dat er wordt gewerkt met initiatieven die voortkomen vanuit de gemeenschappen zelf. Hierin moet expliciet rekening worden gehouden met gender en etniciteit. In andere woorden: de perspectieven van mensen die vaak worden oververtegenwoordigd en hard worden geraakt door het geweld moeten centraal worden gesteld bij het implementeren van het vredesakkoord in Colombia. Zoals benoemd werd de nieuwe president verkozen op 29 mei. Echter gaf deze ronde geen expliciete meerderheid en is er op 19 juni een tweede ronde nodig om een nieuwe president te kiezen. Dit heeft voor extra onrust gezorgd in het land. Hierdoor was het dan ook extra van belang dat de bescherming van Colombiaanse mensenrechtenverdedigers op de voorgrond staat. Beide verdedigers hebben op persoonlijk niveau last van ernstige bedreigingen. Recent is er zelfs een aanslag gepleegd Carlos Morales. Dit duidt het belang van dat mensenrechtenverdedigers in Colombia hun werk in veiligheid moeten kunnen voortzetten.
De mensenrechten verdedigers waren tot en met 3 juni 2022 in Europa en hierna zetten zij hun werk weer verder in Colombia. PBI Nederland blijft mensenrechtenverdedigers ondersteunen. Ondanks het geweld en persoonlijke dreigementen blijven Gloria Orceú en Carlos Morales zich inzetten voor een vredig Colombia. Hiervoor is een goede implementatie van het vredesakkoord van belang. De spanningen en kansen die het vervolg van de presidentsverkiezingen op 19 juni met zich mee brengen spelen hierbij een grote rol.
Deze activiteiten van PBI werden mede mogelijk gemaakt door de bijdrage van:
